Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

 

edict - (proclamatie)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, 4 delen, Amsterdam

edict zn. ‘proclamatie’
Mnl. edict ‘proclamatie’ [1482; MNHWS]; vnnl. Edict Keyserlic uuytghegheven by Kaerle den vijfsten ‘keizerlijke proclamatie, verordening, uitgevaardigd door Karel V’ [1521; WNT verzamen].
Ontleend aan Latijn ēdictum ‘proclamatie, bevel’, verl.deelw. van ēdīcere ‘proclameren’, gevormd uit → ex- ‘uit-’ en het werkwoord dīcere ‘zeggen, spreken’, dat verwant is met -tijgen in → aantijgen, en waaruit ook bijv. → dichten 2 ‘poëzie schrijven’.
Een edict is een proclamatie uitgevaardigd door een vorst. Een bekend edict is dat van Nantes (1598), waarbij de protestanten in Frankrijk vrijheid van godsdienst werd toegezegd; de herroeping van dit edict in 1685 bracht een grote groep Franstalige protestanten (hugenoten) ertoe zich o.a. in de Nederlanden te vestigen.

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

edict [verordening] {1482} < latijn edictum [proclamatie, verordening], eig. het verl. deelw. van edicere [bekend maken, afkondigen], van ex [uit] + dicere [zeggen].

J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leiden

edict znw. o., na Kiliaen ontleend uit lat. edictum.

N. van Wijk (1936 [1912]), Franck's Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal, 2e druk, Den Haag

edict znw. o. Oudnnl. ontl. uit lat. êdictum. Niet bij Kil. Hd. edikt o. al in 1522.

Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands

G.J. van Wyk (2003), Etimologiewoordeboek van Afrikaans, Stellenbosch

2edik s.nw.
Bevel wat deur die owerheid afgekondig is; verordening, dekreet, bevelskrif, plakkaat.
Uit Ndl. edict (al Mnl.) 'verordening'.
Ndl. edict uit Latyn edictum 'proklamasie, verordening', die verlede dw. van edicere 'bekend maak, afkondig', 'n samestelling van ex- 'uit' en dicere 'sê', dus 'uitsê, uitvaardig'.

S.P.E. Boshoff en G.S. Nienaber (1967), Afrikaanse etimologieë, Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns

edik II: “afgekondigde bevel”; Ndl. edict, ou ontln. a. Lat. edictum, “proklamasie” (uit verl. dw. edictus van ww. edicere – e- uit ex-, “uit”, dicere, “sê”, dus “uitsê, uitvaardig”).

Thematische woordenboeken

Nicoline van der Sijs (2005), Groot Leenwoordenboek

edict (Latijn edictum)
Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

edict verordening 1482 [HWS] <Latijn

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Meertens Instituut