Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

 

knoert - (kanjer, groot exemplaar)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

knoert zn. ‘kanjer, groot exemplaar’
Nnl. knoerst ‘stronk, bonk’ [1924; WNT], ‘uitwas, bult’ [1935; WNT], knoert ‘harde slag of stoot’ [1961; Van Dale], ‘groot exemplaar’ [1966; Koenen].
Wrsch. is knoert ontstaan uit verouderd knoerst ‘stronk, bonk’, maar de verdere herkomst is onduidelijk, evenals het verband met dialectwoorden als Nederduits knurt, Rijnlands knurz, Noord-Fries knort en met Noors en Deens knort, alle met min of meer dezelfde betekenis. Vermoedelijk hangen al deze woorden samen met mnl. cnor(re) ‘knoest, kwast, bult’, nnl. knor ‘brok, homp, misvormde persoon of zaak’ (waarnaast de nevenvorm knar) en/of misschien met → knoest, of is knoerst ontstaan als contaminatie van deze beide woorden.
Als versterkend element treedt knoert op in samenstellingen als knoertgoed ‘heel goed’ [1962; WNT Aanv.], knoerthard ‘heel hard’ [1964; WNT Aanv.]. Hiervan zal knoethard de oudste vorm zijn, waarin knoert dan de betekenis ‘hard stukje in vlees’ had: knoerthard was dus oorspr. ‘zo hard als een knoert’ en vandaar ‘heel hard’.

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

knoert* [harde slag] {na 1950} vgl. knoers, nederduits knurt, deens, zweeds knort, samenhangend met knar [harde knobbel, uitwas], zonder dat die samenhang geheel doorzichtig is.

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

knoert* harde slag 1961 [GVD]

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Instituut voor de Nederlandse Taal