maaien ww. ‘gewassen afsnijden’
Mnl. maien ‘maaien’ [1240; Bern.], overdrachtelijk ook ‘oogsten’, bijv. in wint sellen si saeyen ende storm sellen si maeyen ‘zij zullen wind zaaien en storm oogsten’ [ca. 1475; MNW], nog met sterk deelwoord in thoy ghemaeyen ende ghewonnen ‘het hooi (wordt) gemaaid en binnengehaald’ [1485; MNW].
Mnd. meien (door ontlening nzw. maja); ohd. māen (nhd. mähen); ofri. miā (sterk; nfri. meane < mjeane, met nieuwe infinitiefuitgang, daarnaast mier ‘maaier’); oe. māwan (ne. mow); alle ‘maaien, oogsten’, < pgm. *mēan-, oorspr. een sterk werkwoord, zie het verl.deelw. in de attestatie uit 1485. Dezelfde stam komt nog voor in: nnl. made, ne. meadow, nde. made, alle ‘weide’; zie ook → madelief.
Verwant met: Grieks amáein ‘snijden, maaien, oogsten’; bij de wortel pie. *h₂meh₁- ‘snijden, maaien, oogsten’ (IEW 703); hierbij misschien ook Latijn metere (verl.deelw. messum) ‘maaien, oogsten’ en Bretons mediñ ‘id.’, Welsh medi ‘oogsten’.

maaien ww., mnl. maeyen, mnd. meien, meigen, megen, ohd. māen (nhd. mähen), ofri. *miā, miān (3. pers. enk. mēth), oe. mawan (ne. mow). — gr. amáō, maaien’; idg. wt. *mē, waarnaast *met (IEW 703), waarvoor zie: made 2.

maaien. Een aan ohd. mâd (â niettegenstaande de twijfel van Elis. Müller Teuth. 7, 180 vlg.), deels wellicht aan mnl. mâde beantwoordend znw. leeft voort in verschillende limb. en zuidndl. benamingen voor ‘nagras’ als: gromət, grommət (mhd. gruonmât v., hd. grummet o.); toemət; eimət, Bommelerw. eimaat (waarin ei- uit een aan ohd. ita- beantwoordende vorm *ēde- naast et-? zie etgroen). Schrijnen ZsfdeuMua. 18, 235 vlgg.; Grootaers Donum Schrijnen 595 vlgg. Over de verbreiding van rijnl. synoniemen Frings Festschr. Behaghel (1924) 199 vlgg.
(Slot). De verbreiding van hd. matte, dat een specifiek alem. woord is (vgl. Elis. Müller t.a.p. 162 vlgg.), maakt het hoogst onwsch., dat Kil. matte, madte werkelijk ndl. woorden zijn geweest. Voor ndl. dial. mad, mat is ook geen hd. invloed ter verklaring nodig; de d-vorm zal de oudste zijn. Teuth. mate heeft blijkens achterh. maot, maote â: het zal wel identisch zijn met ohd. mâd, terwijl de uitgang -e secundair is toegevoegd aan het woord welks stam als mât- werd gevoeld (vgl. eend Suppl.).

mejje (ww.) maaien; Vreugmiddelnederlands maien <1240>.

maaien ‘afsnijden’ -> Deens meje ‘koren maaien’; Noors meie ‘afsnijden’ (uit Nederlands of Nederduits); Zweeds meja ‘afsnijden’ (uit Nederlands of Nederduits); Negerhollands maej ‘afsnijden’; Sranantongo mai ‘afsnijden’.

728. Iemand het gras voor (of onder) de voeten wegmaaien,

d.w.z. iemand een voordeel, een kans, of wel de gelegenheid om iets te doen benemen of afsnoepen, hem met iets voor zijn; Ndl. Wdb. V, 581. Verg. het oostfri. êmand 't gras för de fôten wegmeien; nd. weame dat Gras vör den Fäuten weag mäggen (Eckart, 169). De oorspr. bet. schijnt te zijn ‘iemand den voet lichten’, en vandaar eene kans afzien, hem vóór zijn; vgl. Spaan, 46: Alzoo hy wel zag, dat dit jonge borsje hem tavond of morgen het gras onder de voeten af zou komen te snyden; Tuinman I, 330; II, 119; C. Wildsch. III, 73: Ja ik ken ook wel wat uit de Schrift, al pronk ik er zô niet mee als zekere vrouwen, die de leeraars dikwijls het woord uit den mond neemen, en het gras voor de voeten wegmaaijen; Halma, 193: Iemand het gras van onder de voeten afmaaijen, couper à quelqu'un l'herbe sous le pied, le supplanter; Sewel, 295: Iemand 't gras onder de voeten weg maaijen, to trip up one's heels, to supplant or undermine one; Waasch Idiot. 229 a; Teirl. 481. De zegswijze is dan synoniem met iemand het gras onder de zolen maaien, dat Hooft in zijne Ned. Hist. 6 in den zin van ‘iemand den voet lichten’ gebruikt; fr. couper l'herbe sous le pied à qqn; eng. to cut the grass from under one's feet. In Zuid-Nederland: iemand den bal van veur de neuze nemen, pakken of slaan (Teirl. 95; Waasch Idiot. 88).

2612. Wat men zaait zal men ook maaien,

d.w.z. zooals wij zelve zijn, zoo zal men ons behandelen; men is zelf de oorzaak van zijn eigen lot; is iemand liefdeloos, geen liefde zal hij vinden, ‘wie voor stoffelijk voordeel en genot leeft, zal geen vrede noch vreugde verkrijgen maar ellende’ (Zeeman, 363). Het spreekwoord is ontleend aan den Brief v. Paulus aan de Gal. VI, 7: Want so wat de mensche zaeyt, dat sal hij oock maeyen. Vgl. bij Cicero, de Oratore, II, 65, 261: ut sementem feceris, ita metes (zie Büchmann, 364); afrik. wat jy saai, sal jy maai; fr. on recueille ce qu'on a semé; hd. was der Mensch säet das wird er ernten; eng. whatsoever a man soweth, that shall he also reap.