maaien ww. ‘gewassen afsnijden’
Mnl. maien ‘maaien’ [1240; Bern.], overdrachtelijk ook ‘oogsten’, bijv. in wint sellen si saeyen ende storm sellen si maeyen ‘zij zullen wind zaaien en storm oogsten’ [ca. 1475; MNW], nog met sterk deelwoord in thoy ghemaeyen ende ghewonnen ‘het hooi (wordt) gemaaid en binnengehaald’ [1485; MNW].
Mnd. meien (door ontlening nzw. maja); ohd. māen (nhd. mähen); ofri. miā (sterk; nfri. meane < mjeane, met nieuwe infinitiefuitgang, daarnaast mier ‘maaier’); oe. māwan (ne. mow); alle ‘maaien, oogsten’, < pgm. *mēan-, oorspr. een sterk werkwoord, zie het verl.deelw. in de attestatie uit 1485. Dezelfde stam komt nog voor in: nnl. made, ne. meadow, nde. made, alle ‘weide’; zie ook → madelief.
Verwant met: Grieks amáein ‘snijden, maaien, oogsten’; bij de wortel pie. *h₂meh₁- ‘snijden, maaien, oogsten’ (IEW 703); hierbij misschien ook Latijn metere (verl.deelw. messum) ‘maaien, oogsten’ en Bretons mediñ ‘id.’, Welsh medi ‘oogsten’.

maaien ww., mnl. maeyen, mnd. meien, meigen, megen, ohd. māen (nhd. mähen), ofri. *miā, miān (3. pers. enk. mēth), oe. mawan (ne. mow). — gr. amáō, maaien’; idg. wt. *mē, waarnaast *met (IEW 703), waarvoor zie: made 2.

maaien ww., mnl. maeyen. = ohd. mâen (nhd. mähen), mnd. meien, meigen, megen, ofri. *miâ(n) (3. pers. enkelv. mêth), ags. mâwan (eng. to mow) “maaien”. Verwant met gr. amáō“ik maai”. [Wegens de volledige overeenstemming in vorm van dit ww. met amáō, -omai “ik zamel in, oogst” is identiteit van idg. amê- “maaien” met amê- “bijeenvatten, vatten” mogelijk; vgl. ook ohd. â-mâd 1. “gramen novum”, 2. “dor rijshout”. Zie over deze woordgroep bij mare.] Naast (a)mé- staat me-t-: ier. methel “troep maaiers”, lat. meto “ik maai”. Ohd. mâd o. (nhd. mahd v.), ags. mæ̂ð o. “het maaien, het afgemaaide hooi” (eng. after-math), (ofri. in dei-mêth o. “tagemahd”) is een misschien eerst wgerm. afl. van mâ-, oergerm. mê-, evenals gr. ámētos “het maaien, de oogst” van amáō komt. Evenzoo is wellicht mnl. mâde, mêde, maet, meet v. (nog dial.), mnd. ofri. mêde, ags. mæ̂d, mæ̂dwe (eng. mead, meadow) v. “weiland, hooiland” een eerst wgerm. woord. Mnl. māde “id.” (nog dial.), mhd. mate, made (nhd. matte, ohd. reeds matoscrëch m. “sprinkhaan”), mnd. māde v. “id.” mogen wij echter wegens den ablaut voor een oudere formatie houden. De hd. vorm is ook naar het Noorden gedrongen: vgl. Teuth. mate, Kil. matte, madte (“Germ. Sax. Sicamb. Fris.”) “weiland”, waarop wsch. ndl. dial. mad, mat “stuk weiland; strook die een maaier met één zwaai maait” teruggaat.

maaien o.w., Mnl. maeien + Ohd. mâen (Mhd. mæ̀jen, Nhd. mähen), Ags. máwan (Eng. to mow), Ofri. miá, van Germ. wrt. mē + Gr. a-máein, Lat. metere, Oier. methel = troep maaiers: Idg. wrt. mē (z. dagmat, madelief en mat 1).

meien 1, meeën, ww.: maaien. Door palatalisering van a > e voor de palatale i. Mnl. ma(e)yen, meyen. Ohd. mâen, Mhd. mæjen, mæn, Mnd. meyen. De vorm meeën beantwoordt helemaal aan D. mähen. Vgl. neeën.

maai I: gras of graan afsny/afoes (ook fig.); Ndl. maaien (Mnl. maeyen), Hd. mähen, Eng. mow, hou verb. m. Gr. amáō, “(ek) oes”.

maaien ‘afsnijden’ -> Deens meje ‘koren maaien’; Noors meie ‘afsnijden’ (uit Nederlands of Nederduits); Zweeds meja ‘afsnijden’ (uit Nederlands of Nederduits); Negerhollands maej ‘afsnijden’; Sranantongo mai ‘afsnijden’.

728. Iemand het gras voor (of onder) de voeten wegmaaien,

d.w.z. iemand een voordeel, een kans, of wel de gelegenheid om iets te doen benemen of afsnoepen, hem met iets voor zijn; Ndl. Wdb. V, 581. Verg. het oostfri. êmand 't gras för de fôten wegmeien; nd. weame dat Gras vör den Fäuten weag mäggen (Eckart, 169). De oorspr. bet. schijnt te zijn ‘iemand den voet lichten’, en vandaar eene kans afzien, hem vóór zijn; vgl. Spaan, 46: Alzoo hy wel zag, dat dit jonge borsje hem tavond of morgen het gras onder de voeten af zou komen te snyden; Tuinman I, 330; II, 119; C. Wildsch. III, 73: Ja ik ken ook wel wat uit de Schrift, al pronk ik er zô niet mee als zekere vrouwen, die de leeraars dikwijls het woord uit den mond neemen, en het gras voor de voeten wegmaaijen; Halma, 193: Iemand het gras van onder de voeten afmaaijen, couper à quelqu'un l'herbe sous le pied, le supplanter; Sewel, 295: Iemand 't gras onder de voeten weg maaijen, to trip up one's heels, to supplant or undermine one; Waasch Idiot. 229 a; Teirl. 481. De zegswijze is dan synoniem met iemand het gras onder de zolen maaien, dat Hooft in zijne Ned. Hist. 6 in den zin van ‘iemand den voet lichten’ gebruikt; fr. couper l'herbe sous le pied à qqn; eng. to cut the grass from under one's feet. In Zuid-Nederland: iemand den bal van veur de neuze nemen, pakken of slaan (Teirl. 95; Waasch Idiot. 88).

2612. Wat men zaait zal men ook maaien,

d.w.z. zooals wij zelve zijn, zoo zal men ons behandelen; men is zelf de oorzaak van zijn eigen lot; is iemand liefdeloos, geen liefde zal hij vinden, ‘wie voor stoffelijk voordeel en genot leeft, zal geen vrede noch vreugde verkrijgen maar ellende’ (Zeeman, 363). Het spreekwoord is ontleend aan den Brief v. Paulus aan de Gal. VI, 7: Want so wat de mensche zaeyt, dat sal hij oock maeyen. Vgl. bij Cicero, de Oratore, II, 65, 261: ut sementem feceris, ita metes (zie Büchmann, 364); afrik. wat jy saai, sal jy maai; fr. on recueille ce qu'on a semé; hd. was der Mensch säet das wird er ernten; eng. whatsoever a man soweth, that shall he also reap.