Zoekresultaten

Jaarwoord generator van Genootschap Onze Taal

croissant - (halvemaanvormig broodje van bladerdeeg)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

croissant zn. ‘halvemaanvormig broodje van bladerdeeg’
Nnl. croissant ‘halvemaanvormig Weens brood’ [1906; WNT Aanv.], ‘broodje van bladerdeeg’ [1953; WNT vlinder I].
Ontleend aan Frans croissant ‘wassende maan; halve maan; naam van een soort broodje’ [1863], teg.deelw. van croître ‘groeien’ (< Latijn crēscere ‘id.’). Het Franse woord is een vertaling van Duits Hörnchen, dat dezelfde betekenis heeft. Deze naam werd gegeven aan een bepaald soort halvemaanvormige broodjes in Wenen na de belegering van die stad door de Turken in 1689. De halve maan werd gevoerd op de Turkse vlaggen en vaandels.

EWN: croissant zn. 'halvemaanvormig broodje van bladerdeeg' (1906)
ANTEDATERING: De "croissant" ('zeker luxe brood uit Parijs') [1868; AHB 10/4]
[J. Luif (2010-2018), 'Oudere dateringen van woorden uit het EWN', in: Trefwoord (bewerkt)]

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

croissant [halvemaanvormig broodje] {1926-1950} < frans croissant [wassende maan], eig. teg. deelw. van cro'tre, croître [groeien] < latijn crescere [idem]; vertaling van hoogduits Hörnchen. Toen de Turken in 1689 bij Wenen verslagen waren, vierde men dit door broodjes te bakken in de vorm van het Turkse nationale embleem, een halve (wassende) maan. Deze broodjes noemde men Hörnchen [hoorntje].

Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands

F. Aarts (2017), Etymologisch Dictionairke vaan ’t Mestreechs, Maastricht

croissant (zn.) halvemaanachtig broodje; Middelnederlands croissant <1906> < Frans croissant.

G.J. van Wyk (2003), Etimologiewoordeboek van Afrikaans, Stellenbosch

croissant s.nw.
Tipe ontbytbroodjie.
Wsk. uit Eng. croissant (1899) 'broodjie in halfmaanvorm' of andersins uit Ndl. croissant (1906) of direk uit Fr. croissant.
Eng. croissant en Ndl. croissant uit Fr. croissant uit Oudfrans creissant 'groterwordend' uit Latyn crescens uit crescere 'toeneem, groei', so genoem omdat die broodjie se deeg uitrys en sodoende groter word tydens die bakproses.
Boedapest is in 1686 deur die Turke omsingel. Die stad se bakkers wat vroegoggend al gewerk het, het agtergekom dat die Turke 'n tonnel deur die stadsmuur grawe. Hulle het alarm gemaak en sodoende gesorg dat die stad bewaar gebly het. Ter herdenking hiervan het hulle die opdrag gekry om 'n brood te maak in die vorm van 'n halfmaan, embleem van die Turkse vlag. Hierdie broodrolletjies het later sterk inslag in Frankryk gevind.

Thematische woordenboeken

N. van der Sijs (2005), Groot Leenwoordenboek

croissant (Frans croissant)

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

croissant halvemaanvormig broodje 1906 [Aanv WNT] <Frans

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Terug naar vorige pagina