de- voorv.
In de meeste Nederlandse woorden is de- de voortzetting van het Latijnse voorvoegsel dē-, dat identiek is met het voorzetsel dē ‘vanaf, vanuit’. Leenwoorden met de- zijn in veel gevallen via het Frans overgenomen. In het corresponderende Franse voorvoegsel dé- is Latijn dē- echter voor medeklinkers samengevallen met een ander voorvoegsel, namelijk Latijn dis- > Oudfrans des-. Des- is wel bewaard voor klinkers.
Latijn dē heeft alleen Keltische cognaten: Iers dí, Gallisch di-.
De oorspr. Latijnse betekenissen van het voorvoegsel dē- waren a) ‘beweging naar beneden’, bijv. in → demissionair, → depressie; b) ‘vanaf’, bijv. in → delegeren, → deporteren; c) een verbleekte, of niet meer duidelijke betekenis wordt aangetroffen in bijv. → declameren, → declareren, → delinquent; d) dē- drukte ook wel het tegengestelde van een werkwoord uit, of het terugdraaien of ontdoen van iets, bijv. in → deformeren, → degenereren, → degraderen. Het is vooral deze laatste functie die in het Frans (vooral na de bovengenoemde samenval met dé < Latijn dis ‘uiteen-’), het Engels, en in mindere mate het Nederlands productief is geworden, zoals in nieuwvormingen als dekolonisatie, derussificatie. In de concurrentie met het synonieme voorvoegsel → ont- geeft vooral de inheemsheid van het grondwoord de doorslag: het is de-centraliseren, de-magnetiseren naast ont-zielen, ont-kalken.

de- ‘voorvoegsel met ontkennende betekenis: ont-’ -> Indonesisch dé- ‘ont-’.