dia zn. ‘positieve foto om te projecteren’
Nnl. dia'tje ‘positief fotootje’ [1943; WNT Aanv.], kleurendia's ‘gekleurde positieve foto's’ [1943; WNT Aanv.].
Verkorting van diapositief (diapositieven ‘positieve fotoplaten’ [1916; WNT Supp auto II]), dat wrsch. niet zelfstandig in het Nederlands is gevormd maar ontleend is aan het Franse zn. diapositif ‘id.’ [1892; Rey], waar het een zelfstandige gebruik is van het bn. diapositif in zulke termen als plaque diapositive ‘diapositieve plaat’ etc. Diapositif is gevormd uit het internationale wetenschappelijke voorvoegsel → dia- ‘door, tussen’ en het bn. positif, zie → positief.
In de fotografie is een positief het tegenovergestelde van een → negatief. De oudste bruikbare fotografische beelden, de daguerrotypes, waren unieke positieve exemplaren; het procédé liet geen afdrukken toe en is o.a. om die reden vervangen door modernere technieken met transparante negatieven en positieve afdrukken. De transparante negatieven waren niet geschikt om te projecteren. Een diapositief is een doorschijnend beeld dat daarvoor wel geschikt is: men projecteert ‘door het positief’. Het is echter ook mogelijk dat het voorvoegsel dia- hier wordt gebruikt in de betekenis ‘direct, rechtdoor, zonder omwegen’ en dat de betekenis dus is ‘een direct beschikbaar positief zonder tussenkomst van een negatief’.

EWN: dia zn. 'positieve foto om te projecteren' (1943)
ANTEDATERING: kleuren-dia's [1938; Haagsche courant (KB) 19/3]
[J. Luif (2010-2018), 'Oudere dateringen van woorden uit het EWN', in: Trefwoord (bewerkt)]

dia projectieplaatje 1942-1943 [Nederlandsch Jaarboek voor Fotokunst, 12b, 14b]

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.